«پسماند»، «زباله» یا «آشغال»؛ نامش را هرچه میخواهید بگذارید، فرق چندانی ندارد. موضوع این است که خیلی از ما، به این که هر روز چه حجم زباله، پسماند یا آشغال وارد چرخه محیط زیست میکنیم فکر نمیکنیم. اگر سطل زباله چند روز از خانه یا آپارتمانتان خارج نشود، چه اتفاقی میافتد؟
کره زمین، خانه و محیط زیست همه انسان‌هاست. گاهی ما فکر میکنیم با گذاشتن کیسه زباله بیرون خانه دیگر مسئولیتمان تمام شده است و اصلا فکر نمیکنیم که چه اتفاقی قرار است برای این زبالهها بیفتد. چه‌قدر انرژی و هزینه صرف جمع آوریشان میشود و چه قدر به آلودگیهای زیست محیطی اضافه میگردد و سهم ما در اینمیان چه قدر است؟
سالانه میلیونها تن زباله شهری تولید میشود که بخش زیادی از این زبالهها مربوط به بخش خانگی هستند. نیمی از محتویات سطلهای زباله، قابل بازیافت است. 30 درصد میوهها و سبزیها قابل کمپوست شدن (کود) هستند، اما با وجود اینکه میتوان 68 درصد زباله‌های خانگی را بازیافت یا تبدیل به کمپوست کرد، تنها در بخش بسیار کمی این کار انجام میشود. به‌عنوان مثال در انگلستان تنها 15 درصد زبالهها بازیافت میشوند.
بازیافت پسماندها به کاهش تولید زباله، حفظ منابع زیست محیطی، کاهش مصرف انرژی، کاهش گازهای گلخانهای و تغییرات آب و هوایی و کاهش هزینهها کمک میکند.
چه طور زباله کمتری تولید کنیم؟
ما باید تمام سعیمان را برای تولید زباله ی کمتر انجام دهیم، اما چه طور و چگونه؟
1- بسته های محصولات یکی از موارد تولید زبالهاند. ما محصولات را استفاده میکنیم و بستهبندیشان را که اغلب پلاستیکیاند به صورت زباله وارد محیط زیست میکنیم. بهتر است از ابتدا به این موضوع توجه داشته باشیم و به جای خرید حجم کمی محصول در چند بستهبندی، حجم بیشتر در یک بستهبندی بزرگ‌تر را انتخاب کنیم، (مثلا به جای چند قوطی مایع صابون کوچک، یک ظرف بزرگ مایع صابون بخریم)، اگر مصرفتان به اندازهای است که از محصول پیش از رسیدن تاریخ انقضا استفاده میکنید این کار برایتان مقرون به صرفه هم خواهد بود.
این نکته هنگام خرید حبوبات، آرد، تخم مرغ ، شیر و سایر محصولات غذایی نیز کاربرد دارد. هنگامی که در فروشگاه به قفسه محصولات نگاه میکنید، آنهایی را انتخاب کنید که بستهبندی کمتر و قابل بازیافتی دارند.
2- راه دیگر برای کاهش حجم زباله استفاده مجدد از وسایل و لوازمی است که کاربردشان را از دست دادهاند. بهتر است لوازمی مانند کامپیوتر و تلویزیون، میز و مبلمان را که نمیخواهید، برای استفاده در اختیار دیگران قرار دهید. با این کار چند سال دیرتر به حجم زبالهها اضافه خواهد شد. این لوازم را میتوانید به صورت رایگان در برخی روزنامهها آگهی کنید و بفروشید. راه دیگر هم این است که خودتان در موارد دیگر از آنها استفاده کنید. مثلا حوله و لباسهای کهنهتان را پس از شستن و ضدعفونی کردن، برای گرد گیری و تمیز کردن وسایل خانه استفاده کنید.
غذاهایی که زباله میشوند
تبدیل مواد غذایی به زباله یکی از موارد روشن اسراف است. طبق گزارش موسسه کشاورزی آمریکا، 27 درصد از منابع غذایی جهان در سال 1995به زباله تبدیل شده است. این در حالی است که تعداد زیادی از مردم روی همین کره خاکی از گرسنگی رنج میبرند. یکی از علل تبدیل غذا به زباله، بی‌توجهی به خرید یا پخت غذا به مقدار زیاد و بیشتر از نیاز است که با کمی دقت، به راحتی قابل پیشگیری است.
زباله‌های خطرناک
باتری و زباله‌های برقی، لامپهای فلورسنت و دماسنج جیوهای به دلیل داشتن مواد سمی، جزو زباله‌های خطرناک هستند و در برخی کشورها اجازه داده نمیشود با سایر زبالهها یک جا قرار بگیرند. یک راه مناسب برای کاهش تولید این زبالهها استفاده از مواد جایگزین مانند استفاده از باتری قابل شارژ و دماسنج الکلی است.
شویندهها، اسید، ضدیخ، روغن ترمز، رنگهای روغنی، تینر، حشرهکشها و آفتکشها و حلالها هم از پسماندهای خطرناک خانگی هستند. بهتر است استفاده از مواد سفید‌کننده و ضدعفونی‌کننده را محدود کنید و از جایگزینهای کم‌خطر مانند محلول آب و مایع شوینده یا محلول آب و سرکه استفاده کنید. برای دور نریختن باقی‌مانده رنگ خانه هم بهتر است از ابتدا سطحی که میخواهید رنگ کنید، اندازه بگیرید. یک لیتر رنگ مساحت 10 مترمربع را میپوشاند.
ظروف یک‌بارمصرف هم که این روزها مصرفش زیاد شده، یکی از زباله‌های خطرناک است که به محیط زیست آسیب میرساند. در خانه و مهمانیها از این ظروف استفاده نکنید. 100 رستوران در پکن برای حفظ محیط زیست تصمیم گرفتهاند از ظروف یک‌بارمصرف استفاده نکنند و قاشق و ظروف را به شیوه کاملا بهداشتی بشویند و باز هم مورد استفاده قرار دهند. اگر حال و حوصله غذا درست کردن نداشتید و خواستید از بیرون غذا بگیرید، بهتر است قابلمهتان را همراه ببرید و چند ظرف یکبار مصرف را وارد محیط زیست نکنید.
زباله تر و خشک یعنی چه؟
پس از تلاش برای تولید کمتر زباله، بازیافت مورد توجه قرار میگیرد. اگر تصمیم گرفتهاید شما هم در چرخه سبز بازیافت نقشی داشته باشید، باید زباله‌های تر و خشک را از هم جدا کنید.
غرفههای بازیافت
شاید بگویید خب بعد از اینکه زباله‌های تر و خشک را جدا کردیم، چه کار کنیم. خیلیها همین‌طور منتظر میمانند تا یکی در خانهشان را بزند و زباله‌های خشک را از آنها بگیرد و چون این اتفاق نمیافتد، زباله‌های خشک را که کلی وقت صرف جدا کردنشان کردهاند با سایر زبالهها بیرون میگذارند.
میتوانید زباله‌های خشک را در کیسههای نایلونی آبی رنگ که توسط شهرداری محل توزیع میشود، جمع کنید و یا آنها را به غرفههای بازیافت تحویل دهید.
غرفههای بازیافت از چند سال پیش با هدف توسعه و ترویج فرهنگ تفکیک زباله بین شهروندان و پاکسازی محیط زیست از زباله‌های غیرقابل بازیافت، در مناطقی از شهر تهران دایر شده‌اند. این غرفهها در برخی مناطق از جمله مناطق شمال و شمال شرق تهران و در میادین میوه و تره بار به چشم میخورند و در ازای دریافت پسماند خشک، به افراد مواد شوینده یا بن کالا مثلا بن خرید گل و گیاه میدهند. ادارات، مراکز تجاری و مجتمعهای مسکونی در صورتی که حجم پسماند خشکشان از یک تن بیشتر باشد، میتوانند با تماس با شماره 137 از خودروهای ویژه این کار استفاده کنند.
پسماندهای خشک
کاغذ و مقوا
انواع روزنامه، مجله، کتاب، دستمال کاغذی، عکس، بسته های کاغذی شیر و آب‌میوه، جعبههای شیرینی و کفش و لباس، شانه تخم مرغ و …
پلاستیک
انواع ظروف پلاستیکی، روکشها و کیسههای پلاستیکی، طنابهای پلاستیکی، اسباب بازیهای پلاستیکی، فیلمهای عکاسی، انواع ابر و اسفنج و …
فلزات
انواع قوطی فلزی کمپوت، کنسرو، نوشابه، رب، وسایل فلزی آشپزخانه، شیرآلات، لولهها و توریهای فلزی، ظروف و لولههای مسی، چدنی، آهنی، فویلهای آلومینیومی، رادیاتور و …
شیشه
انواع ظروف شیشهای، لامپهای ساده و فلورسنت، آینه، سرامیک، چینی، بلور و …
منسوجات و چرم
انواع لباسهای کهنه و پارچههای مستعمل، انواع وسایل پارچهای، انواع کیف و کفش، البسه و وسایل چرمی
چوب
انواع جعبههای چوبی، سرشاخه، برگ درخت، مبل،میز، وسایل چوبی آشپزخانه و …
لوازم الکتریکی و الکترونیکی
سیم، کابل، پریز، دیسکت، سی‌دی، نوار کاست، ماشین حساب، ساعت، لوازم کامپیوتر، چراغ قوه، انواع باتری، تلفن، تلویزیون و…
پسماندهای تر
پسماندهای غذایی
برنج، خورشت، گوشت، مرغ، ماهی، روغنهای خوراکی سوخته و فاسد شده و …
سبزی و میوه
پسماند میوه و سبزی، میوه و سبزی فاسد شده، تفاله چای و …
