بطور كلي هر نوع ماده اوليه سلولزي و ليگنوسلولزی(گياهان غير چوبي) كه توليد مواد از آن اقتصادی باشد ميتواند به عنوان مواد اوليه در صنايع كاغذ سازی قرار گيرد كه عمده ترين آنها به تفصيل در ذيل و در جدول آمده است:
چوب : شامل چوب سوزني برگان كه داراي الياف بلند تري بودهه و براي توليد خمير كاغذ در اين صنعت بسيار مرغوب مي باشند همچنين چوب پهن برگان كه شامل انواع درختان پهن برگ و از جمله صنوبر مي باشد.
منابع غير چوبي :
– مازاد توليد محصولات كشاورزي نظير تفاله نيشكر،كاه غلات،كلش،و مواد مشابه
– گياهاني كه بصورت طبيعي مي رويند نظير بامبو،ني،پاپيروس،علف اسپارتو و نظير آن
– گياهان غير چوبي كه صرفا به منظور استفاده از الياف آنها كاشته مي شوند.
– الياف برگ بعضي از گياهان نظير موز،آناناس،خرما و غيره
– الياف پنبه، لينتر پنبه و پارچه هاي پنبه ای (راگا)
در كشور ايران در سالهای گذشته به علت محدود بودن سطح جنگل ها،نياز كلي و مصرف زياد چوب در صنايع ديگر توجه بيشتر به قسمت منابع غير چوبي الياف معطوف گشته همچنين بالا بودن ارزش افزوده توليدات حاصل از منابع غير چوبي نسبت به انواع چوبي آن بواسطه ارزاني مازاد محصولات كشاورزی كه به عنوان مواد اوليه در توليد خمير كاغذ مورد استفاده قرار مي گيرند، سبب گرديده كه تلاش بيشتري در جهت بهره برداري از اين منابع بعمل آيد و در سياست گذاري ها،سرمايه گذاري های صنعتي به اين سمت سوق داده مي شود.
طبقه بندی عمومی فرآيندهای تبديل چوب به خمير كاغذ
مقدمه ای بر انواع روش های خمير سازی :
قديمي ترين و شايد همچنان متداول ترين روش خمير سازي مكانيكي، فرآيند گراندوود سنگي است كه در آن، الياف سلولزي به صورت قطعات بريده شده گرده بينه و در طول به وسيله يك سنگ زبر چرخان با سرعت 1000 تا 1200 متر در دقيقه، تحت فشار قرار گرفته و خرد مي شود و در نتيجه اين عمل، الياف از چوب كنده مي شوند و ساييده مي شوند و با شستشو از سطح سنگ جدا مي شوند . خمير رقيق الياف و خرده الياف كه به اين ترتيب به دست مي آيد، غربال مي شود تا ريزه چوب ها و ساير ذرات درشت جدا شوند، سپس با آبگيري از آن خميري به دست مي آيد كه براي كاغذسازی مناسب است. اساس كار ساده است اما تهيه خميری يكنواخت با بازده و كيفيت خوب، نياز به كنترل دقيق زبری سطح سنگ، فشار وارد شده بر چوب در سطح سنگ، سرعت آب پاشي و دماي آب دارد. پيشرفت جديدی كه در خميرسازي مكانيكي حاصل شده است، شامل ساييدن و خرد كردن ضایعات چوب ها بين دو ديسك چرخان در وسيله اي به نام پالاينده است. در اينجا خمير حاصل را خمير معمولاً محتوي RMP ، مي نامند. در مقايسه با خمير گراندوود سنگي ( RMP ) مكانيكي – پالايشي الياف بلند بيشتری است و كاغذ حاصل از آن محكمتر است. توسعه بيشتري يافته است. در كارخانه هاي جديد يك RMP در طي چند سال گذشته، فرآيند مرحله نرم سازي مقدماتي گرمائي يا شيميائي ( يا گرمائي – شميائي ) نيز اضافه شده است. با اين عمل، انرژي مورد نياز براي توليد و پالايش خمير كاهش مي يابد و خمير حاصل بهتر است. در اين راستا، مي توان از خمير گرمائي – مكانیکی (TMP) نام برد که محکم تر از خمیر RMP است و در غربال پس زده كمتری دارد.
مزيت بزرگ فرآيندهاي خميرسازي مكانيكي در اين است كه مي توانند تا 95 % وزن خشك چوب را به خمير كاغذ تبديل كنند، اما براي دستيابي به اين هدف، به مقدار زيادي انرژي نياز هست . كاغذ حاصل بسيار مات است و چاپ پذيری مطلوبی دارد، اما ضعيف است و در برابر نور به زودي رنگين مي شود. براي افزايش مقاومت اين نوع كاغذها، معمولاً لازم است مقداري خمير شيميائي الياف بلند به خمير مكانيكي افزوده شود. در گذشته براي كاغذ روزنامه معمولاً 75 درصد خمير گراندوود را با 25 درصد به جاي خمير گراندوود، خمير شيميائي RMP خمير شيميائي مخلوط مي كردند. امروزه با استفاده از كمتري مورد نياز است
